സാക്ഷ്യവും സാക്ഷിയും

നിർവചനം, മതവിധി, തെളിവുകൾ

ശഹാദത്തിന്റെ നിർവചനം: ഖണ്ഡിതമായ പ്രസ്താവനയാണ് ഭാഷാപരമായി ‘ശഹാദത്ത്.’ ‘മുശാഹദ’യിൽനിന്ന് എടുക്കപ്പെട്ടതാണ് അത്. താൻ സാക്ഷിയാവുകയും കാണുകയും ചെയ്തതാണ് സാക്ഷി പ്രസ്താവിക്കുന്നത്. വിധി പറയുന്ന വേദിയിൽ മറ്റൊരാളുടെമേൽ ബാധ്യതയായ, അന്യന്റെ ഒരു അവകാശത്തെക്കുറിച്ച് പ്രസ്താവിക്കലാണ്, അല്ലെങ്കിൽ ചില പ്രത്യേക പദപ്രയോഗങ്ങൾകൊണ്ട് സാക്ഷി താൻ അറിഞ്ഞത് പറയലാണ് കർമശാസ്ത്ര പണ്ഡിതന്മാരുടെ അടുക്കൽ ശഹാദത്തുകൊണ്ട് ഉദ്ദേശിക്കപ്പെടുന്നത്. ‘അശ്ഹദു’ (ഞാൻ സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു), ‘ശഹിദ്തു’ (ഞാൻ സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു) പോലുള്ള പദങ്ങളാണ് അവ.

മതവിധി

മനുഷ്യരുടെ അവകാശങ്ങളിൽ സാക്ഷ്യം ഏറ്റെടുക്കൽ ഫർദു കിഫ (സാമൂഹ്യബാധ്യത) യാകുന്നു. അതേറ്റെടുക്കുന്നവരുണ്ടായാൽ മറ്റുള്ളവർക്ക് അതു മതി; ഉദ്ദേശ്യം കരഗതമാകുന്നതിനാലാണത്. പര്യാപ്തമായവനല്ലാതെ കാണപ്പെട്ടിട്ടില്ലെങ്കിൽ സാക്ഷ്യം അവനു ഫർദു ഐൻ (വ്യക്തിഗത ബാധ്യത) ആകുന്നു. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

وَلَا يَأْبَ الشُّهَدَاءُ إِذَا مَا دُعُوا

(തെളിവ് നൽകാൻ) വിളിക്കപ്പെട്ടാൽ സാക്ഷികൾ വിസമ്മതിക്കരുത്. (ഖുർആൻ: 2/282)

എന്നാൽ ശഹാദത്ത് നിർവഹിക്കുവാൻ ക്ഷണിക്കപ്പെട്ടാൽ അത് നിർവ്വഹിക്കലും അത് സ്ഥാപിക്കലും വ്യക്തിഗത ബാധ്യതയാകുന്നു. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آَثِمٌ قَلْبُهُ

നിങ്ങൾ സാക്ഷ്യം മറച്ചുവെക്കരുത്. ആരത് മറച്ചു വെക്കുന്നുവോ അവന്റെ മനസ്സ് പാപപങ്കിലമാകുന്നു. (ഖുർആൻ: 2/283)

ശഹാദത്ത് മറച്ചുവെക്കുന്നവർക്കുള്ള ശക്തമായ മുന്നറിയിപ്പാകുന്നു ഇത്. ശഹാദത്ത് ഏറ്റെടുത്തവർ അതു നിർവഹിക്കുവാൻ എപ്പോഴാണോ ക്ഷണിക്കപ്പെടുന്നത് അപ്പോൾ അത് നിർവഹിക്കൽ നിർബന്ധമാണെന്ന് ഇതറിയിക്കുന്നു.

സാക്ഷിയെ തൊട്ട് ഉപദ്രവങ്ങൾ ഇല്ലാതാക്കുകയെന്നത് സാക്ഷ്യം ഏറ്റെടുക്കലും നിർവഹിക്കലും നിർബന്ധമാകുന്നതിനു ശർത്ത്വാകുന്നു. അതിനാൽ അവന്റെ അഭിമാനത്തിനോ സമ്പത്തിനോ ശരീരത്തിനോ കുടുംബത്തിനോ വല്ല ക്ഷതവുമേൽക്കുമെങ്കിൽ അവന് അത് നിർബന്ധമാവുകയില്ല. തിരുനബിﷺ പറഞ്ഞു:

لا ضرر ولا ضرار

യാതൊരു ദ്രോഹം ഏൽക്കലും ഏൽപിക്കലുമില്ല. (ഹാകിം)

മതപരമെന്നതിന്റെ തെളിവുകൾ

വിശുദ്ധക്വുർആനും തിരുസുന്നത്തും ഇജ്മാഉം ശഹാദത്ത് മതപരമാണെന്നറിയിക്കുന്നു. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

وَلَا يَأْبَ الشُّهَدَاءُ إِذَا مَا دُعُوا

(തെളിവ് നൽകാൻ) വിളിക്കപ്പെട്ടാൽ സാക്ഷികൾ വിസമ്മതിക്കരുത്. (ഖുർആൻ: 2/282)

وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ

അല്ലാഹുവിന് വേണ്ടി സാക്ഷ്യം ശരിയായി നിലനിർത്തുകയും ചെയ്യുക. (ഖുർആൻ: 65/2)

وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آَثِمٌ قَلْبُهُ

وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ

നിങ്ങളില്‍ നിന്നുള്ള രണ്ടു നീതിമാന്‍മാരെ നിങ്ങള്‍ സാക്ഷി നിര്‍ത്തുകയും ചെയ്യുക. (ഖുർആൻ: 65/2)

وَاسْتَشْهِدُوا شَهِيدَيْنِ مِنْ رِجَالِكُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ

നിങ്ങളിൽ പെട്ട രണ്ടു പുരുഷന്മാരെ നിങ്ങൾ സാക്ഷി നിർത്തുകയും ചെയ്യുക. ഇനി ഇരുവരും പുരുഷന്മാരായില്ലെങ്കിൽ നിങ്ങൾ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന സാക്ഷികളിൽനിന്ന് ഒരു പുരുഷനും രണ്ട് സ്ത്രീകളും ആയാലും മതി. (ഖുർആൻ: 2/282)

ഇബ്‌നുമസ്ഊദ് رضي الله عنه വിൽ നിന്നുള്ള ഹദീസിൽ ഇപ്രകാമുണ്ട്; തിരുനബിﷺ പറഞ്ഞു:

شاهداك أو يمينه

താങ്കളുടെ രണ്ടു സാക്ഷികളെ ഹാജറാക്കുക. അല്ലെങ്കിൽ അവന്റെ സത്യമുണ്ട്. (ബുഖാരി, മുസ്ലിം)

ഇബ്‌നുഅബ്ബാസ് رضي الله عنه വിൽ നിന്നുള്ള ഹദീസിൽ ഇപ്രകാമുണ്ട്; തിരുനബിﷺ പറഞ്ഞു:

البينة على المدَّعي، واليمين على من أنكر

വാദിയാണ് തെളിവ് ഹാജറാക്കേണ്ടത്. സത്യം ചെയ്യേണ്ടത് നിഷേധിക്കുന്നവനും. (തിര്‍മിദി)

അവകാശങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുവാനും ആവശ്യകത വിളിച്ചോതുന്നതിനാലും ശഹാദത്ത് മതപരമാണെന്നതിൽ പണ്ഡിതന്മാർ ഏകോപിച്ചിരിക്കുന്നു.

സാക്ഷിക്ക് ഉണ്ടായിരിക്കേണ്ട നിബന്ധനകൾ

ശഹാദത്ത് സ്വീകരിക്കപ്പെടുന്നവരിൽ താഴെ വരുന്ന കാര്യങ്ങൽ നിബന്ധനയാക്കപ്പെടും:

1) ഇസ്‌ലാം:

وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ

مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ

നിങ്ങൾ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന സാക്ഷികളിൽനിന്ന് … (ഖുർആൻ: 2/282)

സത്യനിഷേധി ദീനീനിഷ്ഠനോ തൃപ്തിപ്പെടുന്നവനോ അല്ല. യാത്രയിൽ വസ്വിയ്യത്തിന്റെ വിഷയത്തിൽ വേദക്കാരിൽപെട്ട അവിശ്വാസിയുടെ സാക്ഷ്യത സ്വീകരിക്കപ്പെടും; അവരല്ലാത്തവരെ കണ്ടുകിട്ടാത്ത നിർബന്ധിതാവസ്ഥയിലാണിത്. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ أَوْ آَخَرَانِ مِنْ غَيْرِكُمْ إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَأَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةُ الْمَوْتِ

സത്യവിശ്വാസികളേ, നിങ്ങളിലൊരാൾക്ക് മരണമാസന്നമായാൽ വസ്വിയ്യത്തിന്റെ സമയത്ത് നിങ്ങളിൽനിന്നുള്ള നീതിമാന്മാരായ രണ്ടുപേർ നിങ്ങൾക്കിടയിൽ സാക്ഷ്യം വഹിക്കേണ്ടതാണ്. ഇനി നിങ്ങൾ ഭൂമിയിലൂടെ യാത്രചെയ്യുന്ന സമയത്താണ് മരണവിപത്ത് നിങ്ങൾക്ക് വന്നെത്തുന്നതെങ്കിൽ (വസ്വിയ്യത്തിന് സാക്ഷികളായി) നിങ്ങളല്ലാത്തവരിൽപെട്ട രണ്ടുപേരായാലും മതി. (ഖുർആൻ: 5/106)

ഇബ്‌നു അബ്ബാസും വലിയ ഒരു സംഘം പണ്ഡിതന്മാരും أَوْ آَخَرَانِ مِنْ غَيْرِكُمْ (അല്ലെങ്കിൽ നിങ്ങളല്ലാത്തവരിൽപെട്ട രണ്ടുപേരായാലും മതി – 5/106) എന്ന ആയത്തിന്റെ വിഷയത്തിൽ പറഞ്ഞു:

من غير المسلمين، يعني أهل الكتاب

അമുസ്‌ലിംകളിൽപെട്ട അഥവാ വേദക്കാരിൽപെട്ട. [تفسير ابن كثير (٣/ ٢١١).]

2) പ്രായപൂർത്തിയും ബുദ്ധിയും: കുട്ടിക്ക് സാക്ഷിത്വമില്ല; അവൻ ദീനീനിഷ്ഠയുള്ളവനാണെന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ടാലും ശരി. കാരണം അവൻ ബുദ്ധി പൂർണമായി ഉറച്ചവനല്ല. അതിനാലവൻ യോഗ്യത കുറഞ്ഞവനാണ്. ഇപ്രകാരം ഭ്രാന്തന്റെയും ഭോഷ്‌കന്റെയും ലഹരിബാധിതന്റെയും സാക്ഷ്യവും സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. കാരണം അവരുടെ സാക്ഷ്യം വിധി നടത്താനുതകുന്ന ദൃഢജ്ഞാനത്തെ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നില്ല.

3) സംസാരം: ഊമയുടെ സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. അവന്റെ ആംഗ്യം മനസ്സിലായാലും ശരി. അവനുമായി പ്രത്യേകമായുള്ള വിധികളിലാണ് നിർബന്ധ സാഹചര്യത്തിൽ അവന്റെ ആംഗ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടുക. എന്നാൽ അവന്റെ എഴുത്തിലൂടെ സാക്ഷ്യം നിർവഹിച്ചാൽ അതു സ്വീകരിക്കപ്പെടും; എഴുത്ത് പദപ്രയോഗങ്ങളെ അറിയിക്കുന്നു എന്നതിനാലാണത്.

4) ഓർമ, ഉണർവ്, കൃത്യത: അശ്രദ്ധയുള്ളവന്റെയും അബദ്ധവും മറവിയും അധികമായി പിണയുന്നവന്റെയും സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. പിഴവിലൂടെയുള്ള സാക്ഷ്യമാകുവാൻ സാധ്യതയുള്ളതിനാൽ തന്റെ വാക്കിൽ വിശ്വാസ്യത നേടാതിരിക്കുന്നതിനാലാണത്. എന്നാൽ അബദ്ധവും മറവിയും കുറച്ചു സംഭവിക്കുന്നവരിൽനിന്ന് സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടും. കാരണം അതിൽനിന്ന് ഒരാളും സുരക്ഷിതമാകില്ലല്ലോ.

5) ധർമനിഷ്ഠ: തെമ്മാടിയുടെ സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. ‘

وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ

‘അദ്ൽ’ എന്നാൽ സംശയാസ്പദമായ യാതൊന്നും ഉപരിപ്ലവമായി ഇല്ലാത്ത, മനുഷ്യത്വമുള്ള, നിർബന്ധവും ഐച്ഛികവുമായ ബാധ്യതകൾ നിർവഹിക്കുന്ന, നിഷിദ്ധങ്ങളും വെറുക്കപ്പെട്ടതുമായ കാര്യങ്ങൾ കയ്യൊഴിക്കുന്ന, ദീനിൽ നിഷ്ഠയുള്ള വ്യക്തിയാകുന്നു.

സാക്ഷ്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിധികൾ

1) താൻ സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് അറിവുണ്ടാവൽ സാക്ഷിക്ക് നിർബന്ധമാണ്. അറിവില്ലാത്തതിൽ സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നത് അവന് അനുവദനീയമല്ല. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ

നിനക്ക് അറിവില്ലാത്ത യാതൊരു കാര്യത്തിന്റെയും പിന്നാലെ നീ പോകരുത്. (ഖുർആൻ:17/36)

إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ

അറിഞ്ഞുകൊണ്ടുതന്നെ സത്യത്തിന് സാക്ഷ്യം വഹിച്ചവരൊഴികെ. (ഖുർആൻ:43/86)

അഥവാ ഉൾക്കാഴ്ചയോടും അറിവോടു കൂടിയുമായിരിക്കണം സാക്ഷ്യം വഹിക്കേണ്ടത്. കേൾക്കുക, കാണുക, പ്രചാരം നേടുക, കുടുംബന്ധം, മരണം പോലെ ജനസംസാരത്തിലൂടെയല്ലാതെ മിക്കവാറും അറിവു ലഭിക്കാത്ത വിഷയങ്ങളിൽ വാർത്ത പരക്കുക എന്നിവയിലൂടെയെല്ലാം അറിവു ലഭിക്കും.

2) പുത്രന് അനുകൂലമായി പിതാവിന്റെയോ പിതാവിന് അനുകൂലമായി പുത്രന്റെയോ സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല; തെറ്റുധാരണയുണ്ടാകും എന്നതിനാലാണത്. ഇപ്രകാരമാണ് ഭാര്യഭർത്താക്കന്മാരുടെ അന്യോന്യമുള്ള അനുകൂല സാക്ഷ്യങ്ങളും. എന്നാൽ പ്രതികൂല സാക്ഷ്യങ്ങൾ സ്വീകരിക്കപ്പെടും. ഒരാൾ തന്റെ പിതാവിനോ പുത്രനോ ഭാര്യക്കോ അല്ലെങ്കിൽ ഭാര്യ ഭർത്താവിനോ എതിരിൽ സാക്ഷി പറഞ്ഞാൽ അതു സ്വീകരിക്കപ്പെടും. ആ വിഷയത്തിൽ തെറ്റുധാരണ ഇല്ലാത്തതിനാലാണത്. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ

സത്യവിശ്വാസികളേ, നിങ്ങൾ അല്ലാഹുവിന് വേണ്ടി സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നവരെന്ന നിലയിൽ കണിശമായി നീതി നിലനിർത്തുന്നവരായിരിക്കണം. അത് നിങ്ങൾക്കു തന്നെയോ, നിങ്ങളുടെ മാതാപിതാക്കൾ, അടുത്ത ബന്ധുക്കൾ എന്നിവർക്കോ പ്രതികൂലമായിത്തീർന്നാലും ശരി. (ഖുർആൻ:4/135)

3) ശത്രുവിനെതിരിൽ ശത്രുവിന്റെ സാക്ഷ്യവും സാക്ഷ്യത്തിലൂടെ സ്വന്തത്തിന് ഉപകാരം കൊണ്ടുവരുന്നവന്റെ സാക്ഷ്യവും സാക്ഷ്യത്തിലൂടെ തന്നിൽനിന്ന് ഒരു ദ്രോഹം ചെറുക്കപ്പെടുന്നവന്റെ സാക്ഷ്യവും സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. എന്നാൽ ആദർശത്തിലുള്ള ശത്രുത സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കുന്നതിനെ തടയുകയില്ല. അതിനാൽ കാഫിറിന്നെതിരിലുള്ള മുസ്‌ലിമിന്റെ സാക്ഷ്യവും ബിദ്അത്തുകാരന്നെതിരിലുള്ള സുന്നത്ത് പിൻപറ്റുന്നവന്റെ സാക്ഷ്യവും സ്വീകരിക്കപ്പെടും.

4) ജനങ്ങളിൽ തന്നിലേക്ക് ഏറ്റവും അടുത്തവനാണെങ്കിലും ശരി സത്യപൂർവം സാക്ഷി പറയൽ സാക്ഷ്യം വഹിച്ചവന് നിർബന്ധമാണ്. പക്ഷപാതം കാണിക്കൽ അനുവദനീയമല്ല. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

സാക്ഷ്യം മാതാപിതാക്കൾക്കും അടുത്ത ബന്ധുക്കൾക്കെതിരാണെങ്കിലും ശരി; സാക്ഷ്യത്തിൽ അവർക്കു പ്രത്യേക പരിഗണന നൽകാവതല്ല. സത്യപൂർവം സാക്ഷ്യം നിർവഹിക്കുക; അതിനാലുള്ള വിനകൾ അവരിലേക്കു മടങ്ങിയാലും ശരി.

5) സാക്ഷ്യത്തിന്മേൽ സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടും. കാരണം ആവശ്യം അത് തേടുന്നു. രോഗമോ മരണമോ മറ്റോ അസ്വ്‌ലിന്റെ (യഥാർഥ സാക്ഷി) സാക്ഷ്യ നിർവഹണത്തിന് തടസ്സമുണ്ടാവുകയെന്ന നിബന്ധനയുള്ളതോടൊപ്പമാണത്. അസ്വ്‌ലിന്റെയും ഫർഇന്റെയും (അസ്വ‌്‌ൽ തന്റെ സാക്ഷ്യത്തിനു സാക്ഷിയാക്കുന്നവൻ) ദീനീനിഷ്ഠ സ്ഥിരപ്പെടുകയും വേണം.

6) കള്ളസാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. അതാകട്ടെ വൻപാപങ്ങളിൽ പെട്ടതുമാകുന്നു. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ

ആകയാൽ വിഗ്രഹങ്ങളാകുന്ന മാലിന്യത്തിൽനിന്നും നിങ്ങൾ അകന്നുനിൽക്കുക. വ്യാജവാക്കിൽനിന്നും നിങ്ങൾ അകന്ന് നിൽക്കുക. (ഖുർആൻ:22/30)

قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم: ألا أنبئكم بأكبر الكبائر قالوا: بلى يا رسول الله، قال: الإشراك بالله، وعقوق الوالدين، وجلس وكان متكئاً فقال: ألا وقول الزور. قال: فما زال يكررها حتى قلنا: ليته سكت.

തിരുദൂതർﷺ പറഞ്ഞു: ‘ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് മഹാപാപങ്ങളെക്കുറിച്ച് അറിയിച്ചുതരട്ടെയോ?’ (മൂന്നുതവ ണ തിരുമേനി ഇത് ആവർത്തിച്ചു). അവർ പറഞ്ഞു: ‘അതെ, അല്ലാഹുവിന്റെ ദൂതരേ.’ തിരുമേനി പറഞ്ഞു: ‘അല്ലാഹുവിൽ പങ്കുചേർക്കൽ, മാതാപിതാക്കളെ ധിക്കരിക്കൽ.’ ചാരിയിരിക്കുകയായിരുന്ന തിരുമേനി നേരെയിരുന്നു. ശേഷം പറഞ്ഞു: ‘അറിയുക, കള്ളം പറയൽ. അറിയുക, കള്ളസാക്ഷ്യം നിർവഹിക്കൽ.’ തിരുദൂതർﷺ അത് ആവർത്തിച്ചുകൊണ്ടേയിരുന്നു. എത്രത്തോളമെന്നാൽ ഞങ്ങൾ പറഞ്ഞുപോയി: ‘തിരുമേനി മൗനം ദീക്ഷിച്ചുവെങ്കിൽ.’ (ബുഖാരി, മുസ്ലിം)

കാരണം കള്ളസാക്ഷ്യത്തിൽ നീതിനിഷേധവും അക്രമവും അന്യായവും സാക്ഷാത്കരിക്കലുമാണുള്ളത്.

7) സാക്ഷ്യനിർവഹണത്തിന് പ്രതിഫലം സ്വീകരിക്കൽ സാക്ഷിക്ക് അനുവദനീയമല്ല. എന്നാൽ സാക്ഷ്യ നിർവഹണ സ്ഥലത്തേക്ക് നടന്നു പോകുവാൻ കഴിയാത്തവന് യാത്രാ കൂലി സ്വീകരിക്കാവുന്നതാണ്.

8) സാക്ഷ്യം നിർവഹിക്കേണ്ട വിഷയത്തിന്റെ വ്യത്യാസമനുസരിച്ച് സാക്ഷികളുടെ എണ്ണവും വ്യത്യാസപ്പെടും. വ്യഭിചാരത്തിലും സ്വവർഗരതിയിലും പുരുഷന്മാരായ നാലു സാക്ഷികളെക്കാൾ കുറച്ച് സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

لَوْلَا جَاءُوا عَلَيْهِ بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ

അവർ എന്തുകൊണ്ട് അതിനു നാലു സാക്ഷികളെ കൊണ്ടുവന്നില്ല? (ഖുർആൻ:24/13)

എന്നാൽ മോഷണം, വ്യഭിചാരാരോപണം പോലുള്ള ഇതര കുറ്റങ്ങളിലും സാമ്പത്തികമോ സമ്പത്ത് ഉദ്ദേശിക്കപ്പെടാത്തതോ അല്ലാത്തതും നികാഹ്, ത്വലാക്വ്, റജ്അത്ത്, ദ്വിഹാർ, നസബ്, വകാലത്ത്, വസ്വിയ്യത്ത് പോലുള്ള സാധാരണയായി പുരുഷന്മാർ ദർശിക്കുന്നതുമായ വിഷയങ്ങളിൽ പുരുഷന്മാരിൽനിന്ന് രണ്ടുപേരുടെ സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടും. അതിൽ സ്ത്രീകളുടെ സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയില്ല. റജ്അഃയുടെ വിഷയത്തിൽ അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ

നിങ്ങളിൽനിന്നുള്ള രണ്ടു നീതിമാന്മാരെ നിങ്ങൾ സാക്ഷി നിർത്തുകയും ചെയ്യുക. (ഖുർആൻ:65/2)

അതിനാൽ ഉപരിയിൽ നൽകിയ മറ്റു വിഷയങ്ങൾ റജ്അയോടു താരതമ്യം ചെയ്യപ്പെടും. കാരണം അത് സാമ്പത്തികമോ സമ്പത്ത് ഉദ്ദേശിക്കപ്പെടാത്തതോ അല്ല. അതിനാലതിന് ശിക്ഷകളോടാണ് സാദൃശ്യം.

എന്നാൽ കച്ചവടം, വാടക, അവധി, കടം, പണയം, വദീഅ പോലുള്ള സാമ്പത്തികമോ സമ്പത്ത് ഉദ്ദേശിക്കപ്പെടാത്തതോ ആയ ഇടപാടുകളിൽ രണ്ടു പുരുഷന്മാരുടെ സാക്ഷ്യവും അല്ലെങ്കിൽ ഒരു പുരുഷന്റെയും രണ്ട് സ്ത്രീകളുടെയും സാക്ഷ്യവും സ്വീകരിക്കപ്പെടും. അല്ലാഹു പറഞ്ഞു:

നിങ്ങളിൽപെട്ട രണ്ടു പുരുഷന്മാരെ നിങ്ങൾ സാക്ഷി നിർത്തുകയും ചെയ്യുക. ഇനി ഇരുവരും പുരുഷന്മാരായില്ലെങ്കിൽ നിങ്ങൾ ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന സാക്ഷികളിൽനിന്ന് ഒരു പുരുഷനും രണ്ട് സ്ത്രീകളും ആയാലും മതി. (ഖുർആൻ:2/282)

സാമ്പത്തികമോ സമ്പത്ത് ഉദ്ദേശിക്കപ്പെടാത്തതോ ആയ വിഷയത്തിൽ ഒരു പുരുഷന്റെ സാക്ഷ്യവും വാദിയുടെ സത്യവും സ്വീകരിക്കപ്പെടും. തിരുനബിﷺ അപ്രകാരം വിധി നടത്തിയതിനാലാണത്.

എന്നാൽ സ്ത്രീകളുടെ മറക്കപ്പെട്ട നഗ്നതകൾ, വൈധവ്യം, കന്യകത്വം, പ്രസവം, മുലകുടി, പ്രസവിച്ച കുഞ്ഞിന്റെ കരച്ചിൽ പോലുള്ള, സാധാരണയായി പുരുഷന്മാർ സാക്ഷ്യം വഹിക്കാത്ത വിഷയങ്ങളിൽ സ്ത്രീകളുടെ തനിച്ചുള്ള സാക്ഷ്യം സ്വീകരിക്കപ്പെടും. ദീനീനിഷ്ഠയുള്ള ഒരു സ്ത്രീയുടെ സാക്ഷ്യം മതിയാകും.

ധനികനായതിനു ശേഷം താൻ ദരിദ്രനാണെന്നു വാദിച്ചാൽ അതു സ്ഥിരീകരിക്കുവാൻ മൂന്നു പുരുഷ സാക്ഷികൾ നിബന്ധനയാകുന്നു. യാചന അനുവദിച്ചവരുടെ വിഷയത്തിലുള്ള, ക്വബീസ്വ ഇബ്‌നു മുഖാരിക്വിൽനിന്നുള്ള ഹദീസിൽ തിരുനബിﷺ പറഞ്ഞതായി ഇപ്രകാരമുണ്ട്:

ورجل أصابته فاقة حتى يقوم ثلاثة من ذوي الحِجا من قومه: لقد أصابت فلاناً فاقة

ഒരാൾക്കു ദാരിദ്ര്യം നേരിട്ടു. അയാളുടെ ഗോത്രത്തിൽപെട്ട വിവേകമുള്ള മൂന്നുപേർ എഴുന്നേൽക്കുകയും ഇന്നയാൾക്കു ദാരിദ്ര്യം ബാധിച്ചിരിക്കുന്നു എന്ന് സാക്ഷ്യം വഹിക്കുകയും ചെയ്താൽ അയാൾക്കും യാചന അനുവദനീയമാണ്. (മുസ്ലിം)

9) സാക്ഷ്യം നിർവഹിക്കുവാൻ അശ്ഹദു (ഞാൻ സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു), ശഹിദ്തു (ഞാൻ സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു) എന്നീ പദങ്ങൾ ശർത്ത്വാക്കപ്പെടുകയില്ല. പ്രത്യുത ഞാൻ ഇന്നത് കണ്ടിരിക്കുന്നു, കേട്ടിരിക്കുന്നു പോലുള്ള വചനങ്ങളും അതിൽ മതിയാകുന്നതാണ്. അശ്ഹദു, ശഹിദ്ത്തു എന്നീ പദങ്ങളെ നിബന്ധനയാക്കുന്ന തെളിവ് വരാത്തതിനാലാണത്.

ഒരു സംഘം പണ്ഡിതന്മാർ രചിച്ച الفقه الميسر في ضوء الكتاب والسنة എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽനിന്നുമെടുത്തത്

വിവര്‍ത്തനം : അബ്ദുൽ ജബ്ബാർ മദീനി

www.kanzululoom.com