عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ، وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ : مَا يُصِيبُ الْمُسْلِمَ مِنْ نَصَبٍ وَلاَ وَصَبٍ وَلاَ هَمٍّ وَلاَ حُزْنٍ وَلاَ أَذًى وَلاَ غَمٍّ حَتَّى الشَّوْكَةِ يُشَاكُهَا، إِلاَّ كَفَّرَ اللَّهُ بِهَا مِنْ خَطَايَاهُ
അബൂസഈദ്‌ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ അബൂഹുറൈറ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ എന്നിവരിൽ നിന്ന് നിവേദനം: നബി ﷺ പറഞ്ഞു: ഒരു മുസ്‌ലിമിനെ ബാധിക്കുന്ന ക്ഷീണമോ, രോഗമോ, (കഴിഞ്ഞു പോയതോ വരാനിരിക്കുന്നതോ ആയ കാര്യങ്ങളിലുള്ള) വിഷമമോ (الهم) സങ്കടമോ, ഉപദ്രവമോ, മനോവ്യഥയോ (الغم) ആകട്ടെ; അവൻ്റെ മേൽ തറക്കുന്ന ഒരു മുള്ള് പോലുമാകട്ടെ; അതു കൊണ്ടെല്ലാം അല്ലാഹു അവൻ്റെ തിന്മകൾ പൊറുത്തു കൊടുക്കാതിരിക്കുകയില്ല (ബുഖാരി: 5641,5642)
قال ابن حجر العسقلاني رحمه الله: الهم ينشأ عن الفكر فيما يتوقع حصوله مما يتأذى به، والغم كرب يحدث للقلب بسبب ما حصل.. وقيل: الهم والغم بمعنى واحد.
ഇബ്നു ഹജര്‍ അസ്ഖലാനി رَحِمَهُ اللَّهُ പറഞ്ഞു: സംഭവിക്കാൻ പോകുന്നതും ദോഷം വരുത്തുന്നതുമായ കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുന്നതിൽ നിന്നാണ് الهم ഉണ്ടാകുന്നത്. സംഭവിച്ചതിന്റെ പേരിൽ ഹൃദയത്തിൽ ഉണ്ടാകുന്ന ദുഃഖമാണ് الغم. രണ്ടിനും ഒരേ അർത്ഥവും പറയപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. (ഫത്ഹുൽബാരി)
قال ابن القيم رحمه الله : المَعَاصِي وَالفَسَادُ تُوجِبُ الهَمَّ والغَمَّ والخَوْفَ والحُزْنَ وضِيقَ الصَّدْرِ وَأمْرَاضَ القَلْبِ ولاَ دَوَاءَ لَهَا إلاَّ التَّوْبةُ والاسْتِغْفَارُ
ഇമാം ഇബ്നുൽ ഖയ്യിം رَحِمَهُ اللَّهُ പറഞ്ഞു: തിൻമകളും ഫസാദും (കുഴപ്പവും) വിഷമത്തേയും (الهم), മനോവ്യഥയെയും (الغم) ,ഭയത്തേയും, ദു:ഖത്തേയും, മനസ്സിന്റെ കുടുസ്സതയേയും, ഹൃദയത്തിനെ ബാധിക്കുന്ന രോഗങ്ങളേയും നിർബന്ധമായും ഉണ്ടാക്കും. പശ്ചാതാപവും, പാപമോചനവുമല്ലാതെ അതിന് യാതൊരു മരുന്നുമില്ല. (സാദുൽ മആദ്)
قال ابن القيم رحمه الله : وأربعة أشياء تهدم البدن :… 1) الهم . 2) الحزن . 3) الجوع . 4) السهر .
ഇമാം ഇബ്നുൽ ഖയ്യിം رَحِمَهُ اللَّهُ പറഞ്ഞു: ശരീരത്തെ നശിപ്പിക്കുന്ന നാല് കാര്യങ്ങൾ: 1) വിഷമം (الهم) 2) സങ്കടം 3) അത്യാർത്തി 4) ഉറക്കമില്ലായ്മ. (സാദുൽ മുആദ്)
قَالَ الإمَامُ ابنُ حَزم رَحِمهُ الله: لَم أجِدَ سَبِيلًا لِـطَردِ الهَمَّ عَن نَفسِي إلا فِي التَّوجُهِ إلى اللهِ عَزَّ وَجَل بِالعَمَلِ للآخِرة
ഇമാം ഇബ്നു ഹസം رَحِمَهُ اللَّهُ പറഞ്ഞു: സർവ്വശക്തനായ അല്ലാഹുവിലേക്ക് തിരിയുകയും പരലോകത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്യുകയല്ലാതെ എന്റെ വിഷമങ്ങൾ (الهم) അകറ്റാൻ മറ്റൊരു മാർഗവും ഞാൻ കണ്ടെത്തിയിട്ടില്ല. [الأخلاقُ والسِّير]
عن ابن مسعود رضي الله عنه قال : كان رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم إذا نزل به هم أو غم قال : ” يا حىُّ يا قيُّومُ برَحمتِك أستَغيثُ ” .
ഇബ്നു മസ്ഊദ് رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ വിൽ നിന്ന് നിവേദനം: അല്ലാഹുവിന്റെ റസൂൽ ﷺ ക്ക് എന്തെങ്കിലും വിഷമമോ മനോവ്യഥയോ നേരിടേണ്ടി വന്നപ്പോഴെല്ലാം അവിടുന്ന് ഇപ്രകാരം പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുമായിരുന്നു:
يا حىُّ يا قيُّومُ برَحمتِك أستَغيثُ
എ‌ന്നെ‌ന്നും ജീ‌വി‌ച്ചി‌രി‌ക്കു‌ന്ന‌വ‌നേ, എ‌ല്ലാം നി‌യ‌ന്ത്രി‌ക്കു‌ന്ന‌വ‌നേ, നി‌ന്റെ കാ‌രു‌ണ്യം മുഖേന ഞാൻ (നിന്നോട്) സ‌ഹാ‌യം തേ‌ടു‌ന്നു. [صحيح الجامع (٤٧٩١)]
നബി ﷺ യുടെ ഒരു പ്രാര്‍ത്ഥന കാണുക:
اللَّهُمَّ إِنِّـي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ وَالْعَجْزِ وَالْكَسَلِ وَالْبُخْلِ وَالْجُبْنِ وَضَلَعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ
അ‌ല്ലാ‌ഹു‌വേ! എന്റെ വിഷമം (الهم), സങ്കടം, ദുർ‌ബ‌ല‌ത, അ‌ല‌സ‌ത, പി‌ശു‌ക്ക്‌, ഭീ‌രു‌ത്വം, ക‌ട‌ഭാ‌രം, ആ‌ളു‌കൾ എ‌ന്നെ കീ‌ഴ്‌‌പ്പെ‌ടു‌ത്തൽ എ‌ന്നി‌വ‌യിൽനി‌ന്നെ‌ല്ലാം ഞാൻ നിന്നോട് ര‌ക്ഷതേ‌ടു‌ന്നു. (ബുഖാരി:6363)
قال ابن عثيمين رحمه الله :حاول أن تبتعد عن كل شيء يجلب الهم والحزن والغم؛ لتكون دائما مستريحا منشرح الصدر مقبلا على الله وعلى عبادته وعلى شؤونك الدنيوية والأخروية، وإذا جربت هذا استرحت، أما إن أتعبت نفسك بما مضى أو بالاهتمام بالمستقبل على وجه لم يأذن به الشرع فاعلم أنك ستتعب ويفوتك خير كثير
ശൈഖ് ഇബ്നു ഉഥൈമീൻ رَحِمَهُ اللَّهُ പറഞ്ഞു: വിഷമം, സങ്കടം, മനോവ്യഥ എന്നിവയുണ്ടാക്കുന്ന എന്തിൽ നിന്നും സ്വയം അകന്നുനിൽക്കാൻ ശ്രമിക്കുക, അതിലൂടെ നിങ്ങൾക്ക് എപ്പോഴും സ്വസ്ഥതയോടെയും ധന്യതയോടെയും തുറന്ന ഹൃദയത്തോടെയും അല്ലാഹുവിലും, ആരാധനയിലും നിങ്ങളുടെ ലൗകികവും ആത്മീയവുമായ കാര്യങ്ങളിലും ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കാം. ഇത് പരിശീലിച്ചാൽ നിങ്ങൾക്ക് ആശ്വാസം ലഭിക്കും. എന്നിരുന്നാലും, ഇസ്‌ലാമിൽ അനുവദനീയമല്ലാത്ത വിധത്തിൽ ഭൂതകാലത്തെക്കുറിച്ച് പശ്ചാത്തപിക്കുകയോ ഭാവിയെക്കുറിച്ചുള്ള അമിതമായ ഉത്കണ്ഠയോ കൊണ്ട് നിങ്ങൾ സ്വയം ഭാരപ്പെടുത്തുകയാണെങ്കിൽ, നിങ്ങൾ സ്വയം ക്ഷീണിതനാകുമെന്നും ധാരാളം നന്മകൾ നിങ്ങൾക്ക് നഷ്ടപ്പെടുമെന്നും അറിയുക. [فتح ذي الجلال والإكرام (٥٣٣/٣)].
www.kanzululoom.com