بسم الله الرحمن الرحيم

സമയങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള കൃത്യമായ ജ്ഞാനവും അവയുടെ മൂല്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവും, അതിൽ ശ്രേഷ്ഠമായതിനെ തിരിച്ചറിയാനുള്ള കഴിവുമുള്ളവരായിരുന്നു സലഫുസ്വാലിഹുകൾ. അവർ ഓരോന്നിനും അർഹമായ പരിഗണന നൽകിയിരുന്നു.

​روى الإمام مسلمٌ في صحيحه عن أبي وائل شقيق بن سلمة الأسدي قال: “غَدَوْنا عَلَى عَبدِ الله بن مَسْعود رضي الله عنه يَوْماً بَعْدَ مَا صَلَّينَا الغَدَاةَ، فسلّمنا بالباب، فأُذِن لنا، قال: فَمَكَثْنَا بالباب هُنيَّةً [أي انتظرنا وتريَّثنا قليلاً] قال: فخرجت الجاريةُ فقالت: أَلاَ تَدْخُلُونَ فدخلنا، فإذا هو جالسٌ يُسبِّح، فقال: ما منعكم أن تدخلوا وقد أُذِن لكم فقلنا: لا، إلاَّ أنَّا ظنَنَّا أنَّ بعضَ أهل البيت نائمٌ، قال: ظَنَنْتُم بآل ابن أمِّ عَبدٍٍ غَفْلَةً [يعنِي نفسَه فإنَّ أمَّ عبدٍ الهذلية أمُّه، وهي صحابيَّةٌ رضي الله عنه وعنها] قال: ثمَّ أَقبل يُسبِّح حتى إذا ظنَّ أنَّ الشمسَ قد طلعت، قال: يا جارية: انظري هل طلعت قال: فنظرت فإذا هي لَم تَطلُع، فأقبل يُسبِّح، حتى إذا ظنَّ أنَّ الشمسَ قد طلعت قال: يا جارية: انظري هل طلعت قال: فنظرت فإذا هي قد طلعت، قال: الحمد لله الذي أقالنا يومنا هذا، ولم يُهلكنا بذنوبنا”

ഇമാം മുസ്‌ലിം  رَحِمَهُ اللَّهُ തന്റെ സ്വഹീഹിൽ അബൂ വാഇൽ ശകീഖ് ബ്നു സലമ അൽ-അസദിയിൽ നിന്ന് ഉദ്ധരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “ഞങ്ങൾ ഒരു ദിവസം സുബ്ഹി നമസ്കാരത്തിന് ശേഷം അബ്ദുല്ലാഹി ബ്നു മസ്ഊദ് رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ വിന്റെ അടുത്തേക്ക് പുറപ്പെട്ടു. ഞങ്ങൾ വാതിലിക്കൽ സലാം പറയുകയും, ഞങ്ങൾക്ക് പ്രവേശിക്കാൻ അനുവാദം ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ ഞങ്ങൾ (അകത്തേക്ക് കടക്കാതെ) വാതിൽക്കൽ അല്പസമയം കാത്തുനിന്നു. അപ്പോൾ വീട്ടിലെ ഒരു അടിമസ്ത്രീ പുറത്തുവന്ന് ചോദിച്ചു: ‘നിങ്ങൾ എന്താണ് അകത്തേക്ക് പ്രവേശിക്കാത്തത്?’ അങ്ങനെ ഞങ്ങൾ അകത്തു കടന്നപ്പോൾ അദ്ദേഹം ഇരുന്ന് തസ്ബീഹ് ചൊല്ലുകയായിരുന്നു.
അദ്ദേഹം ചോദിച്ചു: ‘അനുവാദം ലഭിച്ചിട്ടും എന്താണ് നിങ്ങൾ പ്രവേശിക്കാതിരുന്നത്?’
ഞങ്ങൾ പറഞ്ഞു: ‘ഇല്ല, വീട്ടുകാർ ആരെങ്കിലും ഉറങ്ങുന്നുണ്ടാകുമെന്ന് ഞങ്ങൾ കരുതി (അതാണ് ഞങ്ങൾ വൈകിയത്).’ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ‘ഇബ്നു ഉമ്മി അബ്ദിന്റെ വീട്ടുകാർ അശ്രദ്ധയിലാണെന്നാണോ (ഗാഫിലീൻ) നിങ്ങൾ വിചാരിച്ചത്?’ – (ഉമ്മു അബ്ദ് എന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഉമ്മയാണ്, അവർ ഒരു സ്വഹാബി വനിതയായിരുന്നു, رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا). തുടർന്ന് അദ്ദേഹം തസ്ബീഹിൽ മുഴുകി. സൂര്യൻ ഉദിച്ചുവോ എന്ന് അദ്ദേഹം (ഇടയ്ക്കിടെ) ചോദിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. അദ്ദേഹം ചോദിച്ചു: ‘ഓ പെൺകുട്ടീ, സൂര്യൻ ഉദിച്ചുവോ എന്ന് നീ നോക്കൂ.’ അവൾ നോക്കിയിട്ട് പറഞ്ഞു: ‘ഇല്ല, ഉദിച്ചിട്ടില്ല.’ അദ്ദേഹം വീണ്ടും തസ്ബീഹ് തുടർന്നു. സൂര്യൻ ഉദിച്ചു എന്ന് അദ്ദേഹത്തിന് തോന്നിയപ്പോൾ വീണ്ടും ചോദിച്ചു: ‘ഓ പെൺകുട്ടീ, സൂര്യൻ ഉദിച്ചുവോ എന്ന് നീ നോക്കൂ.’ അവൾ നോക്കിയിട്ട് പറഞ്ഞു: ‘അതെ, സൂര്യൻ ഉദിച്ചിരിക്കുന്നു.’ അപ്പോൾ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ‘നമ്മുടെ പാപങ്ങൾ കാരണം നമ്മെ നശിപ്പിക്കാതെ, ഈ ദിവസവും നമുക്ക് (ജീവിതം) നീട്ടിത്തന്ന അല്ലാഹുവിനാകുന്നു സർവ്വസ്തുതിയും).’ [1]

​സലഫുസ്വാലിഹുകൾ, പ്രത്യേകിച്ച് സ്വഹാബികൾ ഈ ജീവിതത്തെ എത്ര ഗൗരവത്തോടെയാണ് കണ്ടിരുന്നത് എന്നും, സമയത്തെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്നതിൽ അവർക്കുണ്ടായിരുന്ന ഉന്നതമായ നിശ്ചയദാർഢ്യത്തെയും (ഹിമ്മത്ത്) ഈ സംഭവം ചിന്തിക്കുന്നവർക്ക് മുമ്പിൽ വ്യക്തമാക്കുന്നു. വിശിഷ്യ, അബ്ദുല്ലാഹി ബ്നു മസ്ഊദ് رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ വിന്റെ മേൽ ഉദ്ധരിച്ച സംഭവം. പകലിന്റെ ആദ്യഭാഗം അല്ലാഹുവിന്റെ ദിക്റിലായി കഴിച്ചുകൂട്ടിയപ്പോൾ, പകൽ മുഴുവൻ അദ്ദേഹത്തിന് സംരക്ഷണം ലഭിച്ചു.

​പ്രഭാത സമയം അനുഗ്രഹീതവും അങ്ങേയറ്റം വിലപ്പെട്ടതുമാണ്. അത് ഗൗരവത്തിന്റെയും ഉന്മേഷത്തിന്റെയും നന്മയിൽ മുന്നേറാനുള്ള നിശ്ചയദാർഢ്യത്തിന്റെയും സമയമാണ്. എന്നാൽ ജനങ്ങളിൽ അധികപേരും അതിനെ അവഗണിക്കുകയും പാഴാക്കിക്കളയുകയും ചെയ്യുന്നു. അതിന് അർഹമായ സ്ഥാനമോ വിലയോ അവർ കൽപ്പിക്കുന്നില്ല. ഒന്നെങ്കിൽ ഉറക്കത്തിലോ, അല്ലെങ്കിൽ അലസതയിലും മടിയിലും, അതുമല്ലെങ്കിൽ നിസ്സാരമായ കാര്യങ്ങളിലോ ആയിക്കൊണ്ട് അവർ ആ സമയം നഷ്ടപ്പെടുത്തുന്നു.

​വാസ്തവത്തിൽ, ദിവസത്തിന്റെ ആദ്യഭാഗം എന്നത് അതിന്റെ യുവത്വം പോലെയും, അവസാനഭാഗം എന്നത് അതിന്റെ വാർദ്ധക്യം പോലെയുമാണ്. [2] “ആരെങ്കിലും ഒരു കാര്യത്തിൽ ചെറുപ്പമിരുന്നാൽ, വാർദ്ധക്യത്തിലും അവൻ അതിൽ തന്നെയായിരിക്കും” എന്നാണല്ലോ ചൊല്ല്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ, ഒരു മനുഷ്യന്റെ ദിവസത്തിന്റെ ആദ്യഭാഗത്തുള്ള അവസ്ഥ എന്താണോ, അത് അവന്റെ അന്നത്തെ ബാക്കി സമയത്തെയും സ്വാധീനിക്കും. അത് ഉന്മേഷമാണെങ്കിൽ ഉന്മേഷവും, അലസതയാണെങ്കിൽ അലസതയുമായിരിക്കും ഫലം.

​ആരെങ്കിലും ദിവസത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ അതിന്റെ കടിഞ്ഞാൺ പിടിച്ചാൽ, അല്ലാഹുവിന്റെ അനുമതിയാൽ ആ ദിവസം മുഴുവൻ അവന് സുരക്ഷിതമാവുകയും, നന്മകളിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ അവന് സഹായം ലഭിക്കുകയും, ആ ദിവസത്തിൽ അവന് ബറകത്ത് (അനുഗ്രഹം) ഉണ്ടാവുകയും ചെയ്യും.

ഇതിനെക്കുറിച്ച് പറയാറുണ്ട്: “നിന്റെ ദിവസം നിന്റെ ഒട്ടകത്തെപ്പോലെയാണ്; അതിന്റെ മുൻഭാഗം നീ പിടിച്ചാൽ (നിയന്ത്രിച്ചാൽ), അതിന്റെ പിൻഭാഗം നിനക്ക് വഴങ്ങിത്തരും.”

​ഇബ്നു മസ്ഊദ് رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ന്റെ മുകളിൽ പറഞ്ഞ വചനത്തിൽ നിന്ന് ഈ ആശയം ലഭിക്കുന്നു: “ഈ ദിവസവും നമുക്ക് ജീവിതം നീട്ടിത്തന്ന അല്ലാഹുവിനാകുന്നു സ്തുതി…”

ഈ സമയത്ത് ദിക്റുകൾ മുറതെറ്റാതെ നിർവ്വഹിക്കുന്നത്, ആ വ്യക്തിക്ക് പകൽ മുഴുവൻ വലിയ ആത്മവീര്യവും കരുത്തും ഉന്മേഷവും നൽകും.

يقول ابن القيم رحمه الله: “حضرتُ شيخَ الإسلام ابنَ تيمية مرَّةً صلّى الفجرَ، ثم جلس يذكرُ اللهَ تعالى إلى قريب من انتصاف النهار، ثم التفتَ إليَّ وقال: هذه غدوتِي، ولو لَم أتغذَّ هذا الغِذاءَ سقطت قوَّتِي، أو كلاماً قريباً من هذا”.

​ഇബ്നുൽ ഖയ്യിം (رَحِمَهُ اللَّهُ) പറയുന്നു: “ശൈഖുൽ ഇസ്‌ലാം ഇബ്നു തൈമിയ്യയുടെ അടുക്കൽ ഞാൻ ഇരിക്കുകയായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഫജർ നമസ്കരിച്ചു. ശേഷം അദ്ദേഹം ഏകദേശം ഉച്ചയാകുന്നത് വരെ അല്ലാഹുവിന് ദിക്ർ ചൊല്ലിക്കൊണ്ട് അവിടെത്തന്നെ ഇരുന്നു. പിന്നീട് അദ്ദേഹം എന്റെ നേരെ തിരിഞ്ഞ് ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു: ഇതാണ് എന്റെ പ്രഭാത ഭക്ഷണം (ഊർജ്ജം). ഈ ഭക്ഷണം ഞാൻ കഴിച്ചില്ലെങ്കിൽ എന്റെ ശക്തി ചോർന്നുപോകും. -അല്ലെങ്കിൽ ഇതിനോട് അടുത്ത അർത്ഥം വരുന്ന വാക്കുകളാണ് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞത്.” [3]

​ഈ സമയത്ത് ബറകത്ത് നൽകാൻ നബി ﷺ തന്റെ സമുദായത്തിന് വേണ്ടി പ്രത്യേകം പ്രാർത്ഥിച്ചിട്ടുണ്ട് എന്നത് സുന്നത്തിൽ സ്ഥിരപ്പെട്ട കാര്യമാണ്. അബൂദാവൂദ്, തിർമിദി, ദാരിമി തുടങ്ങിയവർ സ്വഖ്‌ർ ബ്നു വദാഅഃ അൽ-ഗാമിദി رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ വിൽ നിന്ന് ഉദ്ധരിക്കുന്നു; നബി ﷺ ഇപ്രകാരം പ്രാർത്ഥിച്ചു:

اللَّهُمَّ بَارِكْ لِأُمَّتِي فِي بُكُورِهَا

അല്ലാഹുവേ, എന്റെ സമുദായത്തിന് അവരുടെ പ്രഭാതങ്ങളിൽ നീ ബർക്കത്ത് നൽകേണമേ.

​നബി ﷺ ഒരു സൈന്യത്തെയോ യാത്രാസംഘത്തെയോ അയക്കുകയാണെങ്കിൽ പകലിന്റെ ആദ്യ സമയത്തായിരുന്നു അയച്ചിരുന്നത്. ഈ ഹദീസ് നിവേദനം ചെയ്ത സ്വഖ്‌ർ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ഒരു കച്ചവടക്കാരനായിരുന്നു. അദ്ദേഹം തന്റെ ചരക്കുകൾ പകലിന്റെ ആദ്യ സമയത്ത് തന്നെ അയക്കുമായിരുന്നു. അങ്ങനെ അദ്ദേഹം വലിയ സമ്പന്നനായി മാറുകയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമ്പത്ത് വർദ്ധിക്കുകയും ചെയ്തു. [4]

​നബി ﷺയിൽ നിന്ന് സ്ഥിരപ്പെട്ട ഹദീസാണിത്. സ്വഹാബിമാരായ അലി ബ്നു അബീത്വാലിബ്, ഇബ്നു അബ്ബാസ്, ഇബ്നു മസ്ഊദ്, ഇബ്നു ഉമർ, അബൂ ഹുറൈറ, അനസ് ബ്നു മാലിക്, അബ്ദുല്ലാഹി ബ്നു സലാം, നവ്വാസ് ബ്നു സംആൻ, ഇംറാൻ ബ്നു ഹുസൈൻ, ജാബിർ ബ്നു അബ്ദില്ലാഹ് തുടങ്ങി നിരവധി പേർ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ ഈ ഹദീസ് നിവേദനം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. [5]

​ഈ സമയത്തിന്റെ പ്രാധാന്യവും, അതിലെ അനുഗ്രഹത്തിന്റെ മഹത്വവും, അതിലടങ്ങിയിട്ടുള്ള നന്മകളുടെ പെരുപ്പവും പരിഗണിച്ച് സലഫുകൾ ഈ സമയത്ത് ഉറങ്ങുന്നതും സമയം പാഴാക്കുന്നതും വെറുത്തിരുന്നു. ​

يقول ابن القيم رحمه الله ـ وهو العلاَّمة المُربِّي ـ في كتابه مدارج السالكين: “ومِن المكروه عندهم ـ أي السلفُ رحمهم الله ـ النَّومُ بين صلاة الصبح وطلوع الشمس؛ فإنَّه وقتُ غنيمَة، وللسير ذلك الوقت عند السالكين مزيَّةٌ عظيمةٌ، حتى لو ساروا طول ليلِهم لَم يسمحوا بالقعود عن السير ذلك الوقت حتى تطلع الشمسُ، فإنَّه أوَّلُ النهار ومفتاحُه، ووقتُ نزول الأرزاق، وحصولِ القَسْم، وحلول البركة، ومنه ينشأ النهار، وينسحبُ حكمُ جميعه على حكم تلك الحصَّة، فينبغي أن يكون نومُها كنوم المضطر”

മഹാനായ പണ്ഡിതനും മുറബ്ബിയുമായ ഇബ്നുൽ ഖയ്യിം (رَحِمَهُ اللَّهُ) തന്റെ ഗ്രന്ഥമായ ‘മദാരിജുസ്സാലികീൻ’-ൽ പറയുന്നു: “സലഫുകൾ വെറുത്തിരുന്ന കാര്യങ്ങളിൽ പെട്ടതാണ് സുബ്ഹി നമസ്കാരത്തിനും സൂര്യോദയത്തിനും ഇടയിലുള്ള ഉറക്കം. കാരണം അത് ‘ഗനീമത്തി’ന്റെ (മഹത്തായ നേട്ടത്തിന്റെ) സമയമാണ്. ആത്മീയ സഞ്ചാരികളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ആ സമയത്തെ യാത്രയ്ക്ക് വലിയ മഹത്വമുണ്ട്. അവർ രാത്രി മുഴുവൻ (ഇബാദത്തിൽ) കഴിച്ചുകൂട്ടിയവരാണെങ്കിൽ പോലും, സൂര്യൻ ഉദിക്കുന്നത് വരെ ഈ സമയത്ത് വിശ്രമിക്കാൻ (ഉറങ്ങാൻ) അവർ അനുവദിക്കുമായിരുന്നില്ല. കാരണം അത് പകലിന്റെ തുടക്കവും അതിന്റെ താക്കോലുമാണ്. രിസ്ഖ് (ഉപജീവനം) ഇറങ്ങുന്നതും, ഓഹരി വെക്കപ്പെടുന്നതും, ബറക്കത്ത് ലഭിക്കുന്നതും ഈ സമയത്താണ്. പകൽ ഉദയം കൊള്ളുന്നത് അവിടെ നിന്നാണ്. പകലിന്റെ ബാക്കി ഭാഗം മുഴുവൻ ഈ സമയത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ, ഈ സമയത്തെ ഉറക്കം അനിവാര്യമായ ഘട്ടങ്ങളിൽ (നിർബന്ധിതാവസ്ഥയിൽ) മാത്രമായിരിക്കണം.” [6]

​ഈ വിഷയത്തിൽ സലഫുകളിൽ നിന്ന് വന്നിട്ടുള്ള ഉദ്ധരണികളിൽ ചിലത് താഴെ നൽകുന്നു:

عن عبد الله بن عباس رضي الله عنهما أنَّه رأى ابناً له نائماً نومةَ الصُّبحة، فقال له: “قُم، أتنامُ في الساعة التي تقسَّم فيه الأرزاق.

​അബ്ദുല്ലാഹി ബ്നു അബ്ബാസ് (رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا) തന്റെ മകൻ പ്രഭാതത്തിൽ (സുബ്ഹിക്ക് ശേഷം) ഉറങ്ങുന്നത് കണ്ടപ്പോൾ പറഞ്ഞു: “എഴുന്നേൽക്കൂ! രിസ്ഖുകൾ (ഉപജീവനാംശങ്ങൾ) ഓഹരി വെക്കപ്പെടുന്ന സമയത്താണോ നീ ഉറങ്ങുന്നത്?” [7]

عن عبد الله بن عمرو بن العاص رضي الله عنهما أنَّه قال: “النَّومُ على ثلاثة أوجه، نوم خُرْق، ونوم خُلْق، ونوم حُمْق؛ فأمَّا النوم الخُرْق فنومةُ الضُّحى يقضي الناسُ حوائجَهم وهو نائمٌ، وأمَّا النومُ الخلْق فنومُ القائلةِ نصف النهار، وأمَّا نوم الحمْق فنومٌ حين تحضر الصلاة.

​അബ്ദുല്ലാഹി ബ്നു അംറ് ബ്നുൽ ആസ് (رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا) പറഞ്ഞതായി ഉദ്ധരിക്കപ്പെടുന്നു: “ഉറക്കം മൂന്ന് വിധമാണ്. ഒന്ന് ‘ഖുർഖ്’ (കഴിവുകേട്/അവിവേകം), രണ്ട് ‘ഖുൽഖ്’ (പ്രകൃതം/സ്വഭാവം), മൂന്ന് ‘ഹുംഖ്’ (വിഡ്ഢിത്തം/ഭോഷ്‌ക്). ഇതിൽ ‘ഖുർഖ്’ എന്നത് ളുഹാ സമയത്തെ (രാവിലെ സൂര്യൻ ഉദിച്ചു ഉയർന്ന ശേഷമുള്ള) ഉറക്കമാണ്; ജനങ്ങൾ അവരുടെ ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുമ്പോൾ അവൻ ഉറങ്ങുകയായിരിക്കും. ‘ഖുൽഖ്’ എന്നത് പകലിന്റെ മധ്യത്തിലുള്ള (ഖൈലൂല) ഉറക്കമാണ്. ‘ഹുംഖ്’ എന്നത് നമസ്കാര സമയം ആകുമ്പോഴുള്ള ഉറക്കമാണ്.” [8]

يقول العلاَّمة ابنُ القيم – رحمه الله – في كتابه زاد المعاد: “ونوم الصُّبحة يَمنع الرِّزقَ؛ لأنَّ ذلك وقتٌ تطلبُ فيه الخليقةُ أرزاقَها، وهو وقتُ قِسمةِ الأرزاق، فنومُه حرمانٌ إلاَّ لعارضٍ أو ضرورة، وهو مُضِرٌّ جدًّا بالبدن لإرخائه البدنَ، وإفسادِه للفضلاتِ التي ينبغي تحليلُها بالرياضة، فيُحدِثُ تكسُّراً وعيًّا وضعفاً، وإن كان قبل التبرُّز والحركة والرياضة وإشغالِ المعدة بشيء فذلك الدّاء العُضالُ المولِّدُ لأنواع من الأدواء”

​അല്ലാമ ഇബ്നുൽ ഖയ്യിം (رَحِمَهُ اللَّهُ) തന്റെ ‘സാദുൽ മആദ്’ എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ പറയുന്നു: “പ്രഭാതത്തിലെ ഉറക്കം രിസ്ഖിനെ (ഉപജീവനത്തെ) തടയുന്നു. കാരണം അത് സൃഷ്ടികൾ അവരുടെ ഉപജീവനം തേടുന്ന സമയമാണ്. അത് രിസ്ഖുകൾ വീതിക്കപ്പെടുന്ന സമയമാണ്. അതിനാൽ വലിയൊരു അത്യാവശ്യമോ തടസ്സമോ ഇല്ലാതെ ആ സമയത്ത് ഉറങ്ങുന്നത് രിസ്ഖ് തടയപ്പെടാൻ കാരണമാകും. അത് ശരീരത്തിന് വളരെ ദോഷം ചെയ്യുകയും ശരീരത്തെ തളർത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. വ്യായാമത്തിലൂടെ (ചലനത്തിലൂടെ) പുറന്തള്ളേണ്ട മാലിന്യങ്ങളെ അത് ശരീരത്തിൽ നിലനിർത്തുന്നു. അത് (ആ സമയത്തെ ഉറക്കം) ശരീരത്തിന് ആലസ്യവും ക്ഷീണവും ബലഹീനതയും ഉണ്ടാക്കുന്നു. മലമൂത്രവിസർജ്ജനത്തിനും വ്യായാമത്തിനും മുമ്പ്, വയറ്റിൽ എന്തെങ്കിലും ഭക്ഷണം ചെന്നതിന് ശേഷമാണ് ഈ ഉറക്കമെങ്കിൽ, അത് പലവിധ രോഗങ്ങൾക്കും കാരണമാകുന്ന മാറാവ്യാധിയായി മാറും.” [9]

​അല്ലാമ ഇബ്നു മുഫ്‌ലിഹ് (رَحِمَهُ اللَّهُ) തന്റെ ‘ആദാബുശ്ശർഇയ്യ’ എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഇതേ ആശയം പരാമർശിച്ചിട്ടുണ്ട്. [10]

​ഇവയിൽ നിന്നെല്ലാം ഈ അനുഗ്രഹീത സമയത്തിന്റെ മൂല്യവും അതിന്റെ മഹത്തായ ഉപകാരവും വ്യക്തമാകുന്നു. അത് ഗൗരവത്തിന്റെയും ഉന്മേഷത്തിന്റെയും അല്ലാഹുവിനെ സ്മരിക്കുന്നതിന്റെയും സമയമാണ്. അത് രിസ്ഖ് ഇറങ്ങുന്നതും, ഓഹരി വെക്കപ്പെടുന്നതും, ബറക്കത്ത് ലഭിക്കുന്നതുമായ സമയമാണ്. സലഫുകൾക്ക് ഈ സമയവുമായി വലിയ ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നു. അവർ അതിന്റെ പ്രാധാന്യവും മൂല്യവും തിരിച്ചറിഞ്ഞിരുന്നു. എന്നാൽ മറ്റുള്ളവർക്ക് (അശ്രദ്ധരായവർക്ക്) ഈ സമയത്തോട് മറ്റൊരു സമീപനമാണുള്ളത്.

​നമ്മുടെ നന്മകൾ തിരിച്ചറിയാൻ അല്ലാഹു നമ്മെ സഹായിക്കട്ടെ. എല്ലാ നന്മകളിലേക്കും നമുക്ക് ഏവർക്കും അവൻ തൗഫീഖ് നൽകട്ടെ. സലഫുസ്വാലിഹുകളുടെ മാർഗ്ഗം പിന്തുടരാനും അവരുടെ പാതയിലൂടെ സഞ്ചരിക്കാനും അല്ലാഹു നമുക്ക് സൗഭാഗ്യം നൽകട്ടെ. ആമീൻ.

​അവലംബങ്ങൾ:
[1] സ്വഹീഹ് മുസ്‌ലിം (822).
[2] മിഫ്താഹു ദാിരിസ്സആദ – ഇബ്നുൽ ഖയ്യിം (2/216).
[3] അൽ-വാബിലുസ്സ്വയ്യിബ് (പേജ്: 85-86).
[4] സുനൻ അബീദാവൂദ് (നമ്പർ: 2606), സുനൻ തിർമിദി (നമ്പർ: 1212).
[5] കാണുക: സ്വഹീഹു തർഗീബ് വത്തർഹീബ് (2/308).
[6] മദാരിജുസ്സാലികീൻ (1/459).
[7] ഇബ്നുൽ ഖയ്യിം ‘സാദുൽ മആദിൽ’ ഉദ്ധരിച്ചത് (4/241).
[8] ബൈഹഖി ‘ശുഅ്ബുൽ ഈമാനിൽ’ ഉദ്ധരിച്ചത് (4/182), ഇബ്നു മുഫ്‌ലിഹ് ‘ആദാബുശ്ശർഇയ്യ’യിൽ ഉദ്ധരിച്ചത് (3/162).
[9] സാദുൽ മആദ് (4/242).
[10] ആദാബുശ്ശർഇയ്യ (3/162).

 

ശൈഖ് അബ്ദുറസ്സാഖ് ബ്നു അബ്ദുൽ മുഹ്സിൻ അൽ-ബദ്‌ർ حَفِظَهُ اللَّهُ

 

 

www.kanzululoom.com